Menu
Nowe przepisy dotyczące zatrudniania pracowników młodocianych – nowe obowiązki pracodawców.
W dniu 30 września 2023 wchodzi w życie nowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Czasu na przygotowanie się do nowych wymogów nie pozostało wiele – tym bardziej, że stosowanie nowych przepisów przez pracodawców z całą pewnością będzie weryfikowane przez inspektorów PIP.
Jednak przypomnijmy sobie podstawy.
Kim jest pracownik młodociany ?
Młodocianym w rozumieniu kodeksu pracy oraz przepisów wykonawczych jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.
Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat.
Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, z wyjątkiem osoby, o której mowa w zdaniu poprzednim, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.
Taka jest teoria !
Pracodawcy mogą jednak mieć wątpliwości np. w kontekście stosowania przepisów dotyczących młodocianych – biorąc pod uwagę niektóre przepisy kodeksu cywilnego. Wynika z nich, że pełnoletnim jest, kto ukończył lat 18. Ale przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa. Może powstać więc problem praktyczny – w jaki sposób traktować młodocianego w relacjach pracowniczych, który wstępując związek małżeński nabywa pełnoletność – na gruncie przepisów kodeksu cywilnego.
Ale w takim wypadku biorąc pod uwagę definicję małoletniego w KP, nabycie pełnoletności przez niepełnoletniego na gruncie kodeksu cywilnego nie powoduje, że osoba taka, która nie ma lat 18 traci status młodocianego. W tym wypadku nadal będziemy wobec niej zastosować przepisy ochronne dotyczące młodocianych, w tym zawarte w wykazie prac wzbronionych młodocianym.
Z kodeksu pracy wynika, że nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
Z dniem 30 września 2023 r. traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Zostanie ono zastąpione nową regulacją – jaką jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2023 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Wprowadzono zupełnie nowy akt prawny. Nie wprowadzono nowych przepisów w ramach rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie dotychczasowe.
Nowe rozporządzenie podobnie jak rozporządzenie wcześniejsze zawiera dwa rodzaje wykazów prac. Wykaz określony w załączniku nr 1 to wykaz prac wzbronionych młodocianym.
Wykaz numer 2 zawiera natomiast prace w przypadku których istnieje możliwość zatrudnienia młodocianych w wieku powyżej 16 lat, jeżeli jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego. Oznacza to, że prace zawarte w wykazie nr 2 w dalszym ciągu są pracami wzbronionymi – jednak ich wykonywanie dopuszczone jest warunkowo na określonych zasadach wyłącznie w przypadku młodocianych w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli jest to niezbędne do realizacji procesu przygotowania zawodowego.
Prace ujęte w załączniku nr 2 do rozporządzenia w żadnym razie nie powinny być przedmiotem zwyczajnie wykonywanych przez młodocianych prac lekkich.
Pracodawca nie ma możliwości dopuszczenia młodocianych do pracy zawartych w wykazie nr 2 rozporządzenia wyłącznie na tej podstawie, że są to prace względnie dozwolone – na potrzeby procesu przygotowania zawodowego. Dopuszczenie pracowników młodocianych do prac ujętych w załączniku nr 2 powinna poprzedzać ocena ryzyka zawodowego.
Zgodnie z nowym rozporządzeniem, dopuszczenie młodocianych do prac ujętych w wykazie nr 2 do rozporządzenia następuje na podstawie oceny ryzyka związanego z wykonywaną pracą, dokonanej przez pracodawcę przed rozpoczęciem pracy przez młodocianych lub przy zmianie organizacji pracy. Zgodnie z nowymi zasadami proces oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności:
Tu trzeba pamiętać, że ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzona każdorazowo przed zmianą miejsca pracy młodocianego lub sposobu wykonywania pracy. Nowe rozporządzenie nie odnosi się do kwestii metody oceny ryzyka zawodowego jak również jej dokumentacji.
Stworzenie oceny ryzyka zawodowego nie kończy formalności związanych z bezpieczeństwem pracy pracowników młodocianych.
W celu zapewnienia szczególnej ochrony zdrowia pracodawca, uwzględniając wykaz nr 1 oraz nr 2 zawarty w rozporządzeniu powinien sporządzić wykazy wykonywanych w jego zakładzie pracy:
Ważną kwestią jest też i to, że wykaz prac wzbronionych jak również wykaz prac wzbronionych – dozwolonych w ograniczonym zakresie w ramach przygotowania zawodowego nie jest ustalany wyłącznie przez pracodawcę. Pracodawca musi ustalić wykaz oraz podać go wiadomości pracowników, ale w ustalaniu takiego wykazu obligatoryjnie powinien uczestniczyć lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.
Od 1 września 2023 r. o trzy stopnie procentowe wzrośnie wynagrodzenie pracownika młodocianego. Tak wynika z rozporządzenia zmieniającego zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. poz. 1348), które wejdzie w życie 1 września 2023 r.
Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale.
Natomiast od 1 września 2023 r. wskaźnik ten wzrośnie o 3% i będzie wynosił:
1) nie mniej niż 8% – w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
2) nie mniej niż 9% – w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
3) nie mniej niż 10% – w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole.
Od 1 września 2023 r. wysokość wynagrodzenia pracownika młodocianego będzie ustalana na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim kwartale.
Od 1 września 2023 r. wzrośnie również wynagrodzenie młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy i będzie wynosiło nie mniej niż 7% wynagrodzenia (obecnie 4%).
Możliwa kontrola inspektora PIP
Należy bowiem pamiętać, że problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy młodocianych znajduje się w szczególnej orbicie zainteresowania inspektorów. Zatem przygotowanie się do zmian związanych z zatrudnianiem młodocianych będzie sporym wyzwaniem dla i tak już przeciążonych zmianami w prawie pracy, działów kadr oraz BHP.
Autor: Monika Jurkiewicz, radca prawny.
Monika stosuje w pracy zasady lean managemantu i zarządzania projektami, ponieważ wie, że w dobie turbulentnego i mniej przewidywalnego otoczenia każda organizacja poszukuje rozwiązań zwiększających efektywność oraz ograniczających marnotrawstwo, aby osiągnąć przewagę konkurencyjną. Pisze Doktorat na Uczelni Łazarskiego, ale też została certyfikowanym Audytorem ISO Normy 9001:2015.
(+48) 56-622-09-77
biuro@kancelaria-jurkiewicz.pl
ul. Warszawska 4/5 87-100 Toruń
Jeśli chcecie być na bieżąco z najnowszymi artykułami na naszym blogu, serdecznie zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter LOVE LABOUR LVOE.
Oferujemy tylko wartościowe treści – bez spamu.
