Zakaz konkurencji w umowie sprzedaży udziałów i roszczenia finansowe z tytułu naruszenia zakazu konkurencji

Spis treści

Chcę Wam opowiedzieć o tym jak dla dużej spółki międzynarodowej działającej w branży reklamowej uzyskałam rekompensatę w wysokości prawie 5 mln zł z tytułu jej roszczeń przeciwko byłemu wspólnikowi, w związku ze złamaniem przez niego zakazu konkurencji ustanowionego w umowie sprzedaży udziałów. Jako kancelaria zajmująca się obsługą prawną firm oraz tworzeniem oraz negocjowaniem umów dla spółek prawa handlowego, mamy duże doświadczenie w takich sprawach. Kwestie kar umownych, sprzedaży udziałów w spółce z o.o., czy dochodzenie roszczeń z kar umownych, to częste problemy z jakimi zwracają się do nas przedsiębiorcy.

Przeczytaj o tej sprawie, bo może właśnie masz podobny problem, a My możemy Ci pomóc...

Oczywiście wszystkich szczegółów sprawy nie podam, ale najważniejsze tak 😊.

W tej umowie strony zawarły umowę sprzedaży udziałów. Jednym z jej postanowień było wprowadzenie zakazu działalności konkurencyjnej w okresie sześciu lat od dnia zawarcia umowy, chyba, że sprzedający (były wspólnik tej spółki) uzyskałby pisemną zgodę kupującego lub jego następcy prawnego na działalność objętą zakazem konkurencji.

Takiej zgody sprzedający nigdy nie uzyskał, chociaż wbrew postanowieniom umowy działania konkurencyjne podejmował.

Obowiązek powstrzymania się od działalności konkurencyjnej został sformułowany szczegółowo w umowie i zgodnie z wolą stron objął zakaz zwłaszcza:

  1. Prowadzenia bezpośrednio lub pośrednio, odpłatnie lub pod tytułem darmym działalności konkurencyjnej wobec spółki lub Kupującego, w tym w ramach spółki cywilnej, spółki jawnej, komandytowej ani też jako wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub członek spółdzielni,
  2. Obejmowania, odpłatnie lub pod tytułem darmym, jakichkolwiek funkcji w tym członków organów zarządzających, nadzorczych, rewizyjnych, funkcji doradcy, pośrednika, pełnomocnika, powiernika, itd. u innych przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółki lub kupującego,
  3. Prowadzenia w jakiejkolwiek formie, odpłatnie lub pod tytułem darmym doradztwa na rzecz innych przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółki lub Kupującego,
  4. Wchodzenia w konkurencyjne stosunki gospodarcze z klientami, kontrahentami, pracownikami lub innymi osobami zatrudnionymi w spółce lub u Kupującego, na podstawie, jakiegokolwiek tytułu prawnego, lub pełniącymi funkcje doradcy, pośrednika, agenta, pełnomocnika, powiernika, itp. Bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub niesamodzielnie, odpłatnie lub pod tytułem darmym.         
Zakaz konkurencji w umowie sprzedaży udziałów i roszczenia finansowe z tytułu naruszenia zakazu konkurencji

W umowie zdefiniowane zostało przedsiębiorstwo konkurencyjne oraz działalność konkurencyjna: „Za przedsiębiorstwo konkurencyjne lub działalność konkurencyjną uważa się każde przedsiębiorstwo lub działalność w kraju lub za granicą niezależnie od formy prawnej, które prowadzi działalność w zakresie projektowania, produkcji, konstrukcji montażu, oraz instalacji i serwisowania elementów wizualizacji wewnętrznej i zewnętrznej.”   

Sankcją za naruszenie powyższych postanowień, miała być zapłata kary umownej w wysokości 10 % ceny sprzedaży ustalonej umową oraz w przypadku poniesienia szkody w wysokości przekraczającej jej wysokość, odszkodowanie.

Sprzedający po zawarciu umowy, w okresie obowiązywania zakazu konkurencji, był wspólnikiem spółek handlowych lub pełnił funkcje członka zarządu, członka organu nadzoru czy wreszcie prokurenta tych osób. Na gruncie sprawy miało to znaczenie o tyle istotne, że mieliśmy do czynienia z podmiotami konkurencyjnymi, co szczegółowo wykazaliśmy w procesie.

Ponadto wykazaliśmy, że w czasie trwania zakazu konkurencji kupujący złożył między innymi pewnemu podmiotowi przez działalność założoną „na córkę” ofertę na projekt na swoje usługi. Także nasz klient – kupujący brał udział w tym konkursie ofert. W toku postępowania ofertowego kupujący dowiedział się o tym, iż bierze w nim udział również przedsiębiorstwo prowadzone przez córkę sprzedającego. W wyniku postępowania ofertowego, została zawarta umowa między tą spółką jako zamawiającym a córką sprzedającego. Przedmiotem umowy były działania objęte zakazem konkurencji.

 

Znaleźliśmy także dowody, że sprzedający składał oferty w celu wykonania projektów konkurencyjnych, a jeden taki projekt faktycznie wykonał.

Podnosiliśmy w związku z tym, że wszystkie wyżej wskazane argumenty tj. w szczególności: zasiadanie w organach, pełnienie innych funkcji w spółkach oraz działalność pozwanego, jego związek z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą w tym samym, co kupujący sektorze i w oparciu o te same rodzaje wykonywanej działalności wskazywał na to, że angażowanie się pozwanego w działalność objętą zakazem, miała miejsce w sposób ciągły aż do końca okresu konkurencji.  

Wskazywaliśmy, że naruszony został umowny zakaz konkurencji w zakresie przedstawionym jak wyżej.

 

Podnosiliśmy też oczywiście argumenty prawne. Umocowanie do zawarcia takiego zakazu konkurowania jaki określony został w umowie między stronami ma swój grunt w przepisach ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i podlega ocenie z punktu widzenia brzemienia art. 3 ZNKU. Artykuł 3 ust. 2 ZNKU wymienia szereg czynów nieuczciwej konkurencji, a mianowicie czyny stypizowane następnie w przepisach rozdziału 2 i 4. W ocenie kupującego zachowania pozwanego stanowią w istocie czyny nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z brzmieniem art. 3 ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Ustawodawca stworzył tym samym otwarty katalog działań, które stanowią delikty nieuczciwej konkurencji. Niestypizowanym czynem nieuczciwej konkurencji jest naruszenie ustawowego lub umownego zakazu nieuczciwej konkurencji (obowiązku niekonkurowania), z którym mamy do czynienia w we wskazanej wyżej umowie. Dopuszczając ustanowienie zakazu konkurencji w drodze umowy między zainteresowanymi stronami, ustawodawca musi jednak czuwać nad tym, aby zakazy te nie przekreślały, mających fundamentalne znaczenie, zasad swobody działalności gospodarczej oraz swobody pracy i zatrudnienia. Funkcję tę spełniają tzw. zakazy konkurencji, zakazy konkurowania, zakazy zajmowania się interesami konkurencyjnymi, zakazy prowadzenia działalności konkurencyjnej. Nieprzestrzeganie, złamanie tych zakazów stanowić może, jeżeli są spełnione pozostałe elementy hipotezy art. 3 ust. 1 ZNKU, czyn nieuczciwej konkurencji.

Treść umownych zakazów konkurencji jest zazwyczaj bardzo zróżnicowana, ponieważ strony ustanawiając je dostosowują zakaz do konkretnej sytuacji faktycznej nadając mu treść odpowiadającą ich interesom. Dla ustanowienia umownych zakazów konkurencji podstawowe znaczenie mają postanowienia KC. Niedotrzymanie umownego zakazu konkurencji stanowi naruszenie przepisu ustanawiającego ten zakaz lub niewykonanie (złamanie) umowy stron. Przysługująca stronom swoboda ustanowienia zakazu konkurencji oraz określenia jego treści, jak również skutków jego niedochowania nie jest całkowita. Jej ramy zakreślają bezwzględnie obowiązujące przepisy i zasady współżycia społecznego (zob. art. 58 i 3531 KC oraz Wolter, Ignatowicz, Stefaniuk, Prawo cywilne, 2001, s. 316-322; Radwański, Olejniczak, Prawo, 2011, s. 297 i nast., Nb 649-655; Radwański, Panowicz-Lipska, Zobowiązania, 2012, s. 127 i nast.; M. Safjan, Zasada swobody umów; tenże, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2011, s. 320 i nast., s. 1261 i nast.; J. Rajski, Prawo o kontraktach, s. 38-44; P. Machnikowski, Swoboda umów według art. 3531 KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005, s. 125 i nast.; tenże, w: System PrPryw, t. 5, s. 31 i nast.). Sprzeczne z prawem jest naruszenie obowiązków wynikających z zawartych umów. Pociąga ono za sobą odpowiedzialność z art. 471 i nast. KC. Jednak w tym wypadku strony uzgodniły, że sankcja, za naruszenie umownego zakazu konkurencji przybierze formę kary umownej.

Mimo, że nie każde naruszenie umowy stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w tym przypadku należy przyjąć, że mamy do czynienia także z naruszeniem postanowienia umowy będącego równocześnie czynem nieuczciwej konkurencji. W ocenie kupującego spełniona została hipoteza art. 3 ust. 1 ZNKU. Czynem nieuczciwej konkurencji może być np. niedotrzymanie ważnego zobowiązania powstrzymania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej lub naruszenie umowy przewidziane w art. 12 ust. 1 i 2 albo art. 15 ust. 1 pkt 2 ZNKU. Ważnym z punktu widzenia oceny działania kwalifikowanego potencjalnie jako czyn nieuczciwej konkurencji jest bowiem to, że jeżeli dana osoba (sprzedający) posiada wiedzę (taką, która skłoniła strony do zawarcia stosownego zakazu konkurencji) która pozwala jej wpływać bezpośrednio lub pośrednio na interesy i kształtowanie warunków działania przedsiębiorstwa kupującego, to powstaje niebezpieczeństwo, że wykorzysta on tę sytuację dla przysporzenia korzyści własnemu przedsiębiorstwu, z którym jest związany. Wskutek tego pozostałe przedsiębiorstwa, a zwłaszcza przedsiębiorstwa będące konkurentami, znalazłyby się w gorszej sytuacji, co byłoby niezgodne z zasadami rzetelnej i lojalnej konkurencji, a to stanowi o możliwości zaistnienia nieuczciwej konkurencji. Taka sytuacja zachodzi w niniejszym przypadku.

Powracając na grunt ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji należy przyjąć, iż najistotniejsze znaczenie pełni art. 3. Określa się go powszechnie jako klauzulę generalną ZNKU. Przepis art. 3 ust. 1 ZNKU określa ogólnie czyn nieuczciwej konkurencji. Definiuje jego pojęcie za pomocą terminów prawnych o charakterze ogólnym (sprzeczność z prawem) i przy użyciu terminu dobre obyczaje, mającego charakter tzw. zwrotu niedookreślonego (na temat pojęcia zwrotów niedookreślonych por. S. Grzybowski, Wypowiedź normatywna, s. 40-41; tenże, w: System pr. cyw., t. I, 1985, s. 116-124; Radwański, Olejniczak, Zobowiązania, 2011, s. 44 i nast.). Norma zawarta w art. 3 ust. 1 odgranicza zachowania dozwolone w obrocie gospodarczym i w ramach swobody konkurowania od zachowań niedozwolonych z powodu ich sprzeczności z prawem lub dobrymi obyczajami. Dzięki temu wytycza ona granice swobody prowadzenia działalności gospodarczej i konkurowania, służąc realizacji celów wyrażonych w art. 20, 22 i 76 Konstytucji RP oraz art. 1 ZNKU. Przepis art. 3 ust. 1 w zw. z art. 1 ZNKU, określa przesłanki uznania konkretnego zachowania za czyn nieuczciwej konkurencji. Jest nim działanie lub zaniechanie, podjęte w związku z działalnością gospodarczą, będące szkodliwym, ponieważ zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy (względnie przedsiębiorców) lub klienta (względnie klientów), jeżeli jednocześnie jest bezprawne, jako sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami.

Jeśli określone działanie nie mieści się w katalogu czynów wyraźnie zakazanych przez ZNKU, należy na podstawie przewidzianej w art. 3 ustawy klauzuli generalnej jako uniwersalnego zakazu nieuczciwej konkurencji, ocenić charakter tego działania, z uwzględnieniem przesłanek przewidzianych w tym przepisie (wyr. SA w Łodzi z 31.7.1995 r., I ACR 308/95, OSA 1995, Nr 7-8, poz. 52). Artykuł 3 ust. 1 ZNKU może stanowić także samodzielną podstawą zakwalifikowania określonego zachowania jako czynu nieuczciwej konkurencji i to bez względu na to, czy zachowanie to stwarza możliwość wprowadzenia klienteli w błąd, m.in. co do pochodzenia usług (zob. wyr. SN z 9.06.2009 r., II CSK 44/09, Legalis).

Sąd podzielił nasze argumenty, a w drugiej instancji strony doszły do porozumienia zawierając bardzo korzystną dla naszego klienta ugodę.

Artykuł to za mało?

Jeśli wciąż nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania lub potrzebujesz konsultacji – skorzystaj z naszej porady prawnej!

Udostępnij wpis:
Kancelaria Prawna Toruń Moniki Jurkiewicz
Radca prawny Monika Jurkiewicz

 Monika stosuje w pracy zasady lean managemantu i zarządzania projektami, ponieważ wie, że w dobie turbulentnego i mniej przewidywalnego otoczenia każda organizacja poszukuje rozwiązań zwiększających efektywność oraz ograniczających marnotrawstwo, aby osiągnąć przewagę konkurencyjną. Pisze Doktorat na Uczelni Łazarskiego, ale też została certyfikowanym Audytorem ISO Normy 9001:2015.

Możemy Ci pomóc w:
Telefon

(+48) 56-622-09-77

Adres e-mail

biuro@kancelaria-jurkiewicz.pl

Adres

ul. Warszawska 4/5 87-100 Toruń

Czy ten artykuł przyciągnął Twoją uwagę?

Jeśli chcecie być na bieżąco z najnowszymi artykułami na naszym blogu, serdecznie zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter LOVE LABOUR LVOE.
Oferujemy tylko wartościowe treści – bez spamu.

Dołącz do newslettera. #LoveLaborLaw
Pomóż nam dopasować treść naszych treści do Ciebie
Dołącz do newslettera.
#LoveLaborLaw

UWAGA! Nigdy nie przesyłamy spamu.