Menu
Zgodnie z ustawą o ochronie sygnalistów po powzięciu informacji o naruszeniu prawa w zakresie objętym ustawą, sygnalista będzie mógł dokonać zgłoszenia wewnętrznego, zewnętrznego lub ujawnienia publicznego. Zgłoszenie wewnętrzne polega na poinformowaniu o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje z nim w innych relacjach o charakterze zarobkowym.
W przypadku zgłoszenia wewnętrznego, po otrzymaniu zgłoszenia, należy działać zgodnie z procedurą zgłoszeń wewnętrznych obowiązującą w danym podmiocie. Z tego powodu dokładne i przejrzyste zasady określone w polityce zgłoszeń wewnętrznych są tak kluczowe z punktu widzenia przyznania ochrony oraz rozdzielenia tego co jest działaniem odwetowym wobec sygnalisty a co nie.
Sygnalista bowiem nie podlega ochronie absolutnej, a tylko ochronie pozostającej w związku przyczynowo skutkowym z dokonanym zgłoszeniem.
Należyta staranność działającego w dobrej wierze sygnalisty oznaczać będzie zatem konieczność sprawdzenia potencjalnej nieprawidłowości przed dokonaniem zgłoszenia. W przeciwnym wypadku sygnaliście grozić mogą konsekwencje wynikające tak z ogólnych przepisów prawa pracy jak i regulacji wewnętrznych u pracodawcy, włącznie z wypowiedzeniem bądź rozwiązaniem umowy o pracę.
Dla lepszego zrozumienia problemu i wypracowania kryteriów oceny działania sygnalisty trzeba wskazać, że od sygnalisty możemy i powinniśmy wymagać dochowania należytej staranności przy sprawdzeniu, w zakresie wyznaczonym przez okoliczności czy informacje, Jakie ma, są dokładne i wiarygodne. Dobra wiara powinna być odnoszona natomiast do motywacji sygnalisty do podjęcia działania i określana jest przez pryzmat negatywny, tj. ze wskazaniem, kiedy nie można mówić o jej wystąpieniu, a więc w sytuacji osobistego żalu, osobistego antagonizmu lub oczekiwania korzyści osobistej.
Sygnalista kwalifikuje się do objęcia ochroną, która została określona pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy sądzić, że będące przedmiotem zgłoszenia informacje na temat naruszeń są prawdziwe w momencie dokonywania zgłoszenia i że informacje takie są objęte zakresem stosowania ustawy. Sygnalista nie musi udowodnić lub przekazać wszystkich informacji potwierdzających, że naruszenie rzeczywiście miało miejsce. Zgłoszona przez niego informacja powinna natomiast opierać się o przesłanki na tyle dokładne i sprawdzalne, że w obiektywnym rozumieniu, uzasadniające przekonanie o wystąpieniu naruszenia.
Bycie sygnalistą będzie więc wynikiem dokonania zgłoszenia wewnętrznego lub zgłoszenia zewnętrznego bądź ujawnienia publicznego na zasadach określonych w ustawie tj.:
Staranność i dobra wiara sygnalisty, nie zwalniają podmiotu obowiązanego do wdrożenia systemu ochrony sygnalistów od rzetelnego, działania w procedurze obsługi zgłoszeń, działań następczych, postępowaniach wyjaśniających.
Dla przykładu: W żadnym wypadku nie może wystąpić sytuacja, że to sam podejrzewany o dopuszczenie się nieprawidłowości uczestniczy w postępowaniu wyjaśniającym czy też obsługa kanału do przyjmowania zgłoszeń pozostawiona jest wyłącznie jednej osobie bez określenia alternatywnych sposobów działania albo działania w sytuacji podejrzenia nieprawidłowości na poziomie kierownictwa organizacji czy jej działu.
Podmioty, które otrzymają zgłoszenie muszą podjąć tzw. działania następcze w wyniku dokonanego prawidłowego zgłoszenia. Takie działania będą zmierzać do usunięcia skutków naruszenia prawa i jego dalszemu wystąpieniu. Mogą obejmować m.in.: wszczęcie kontroli, wszczęcie postępowania wyjaśniającego, a wreszcie wyciągnięcie konsekwencji wobec osób dokonujących naruszeń, w przypadku, gdy zgłoszenie okaże się prawdziwe.
Po tak spełnionych wymaganiach możemy mówić o zakazie działań odwetowych wobec sygnalisty. Przepisy ustawy ustanawiają zakaz podejmowania jakichkolwiek działań odwetowych wobec sygnalisty, rozumianych jako bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie w kontekście związanym z pracą, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym i które narusza lub może naruszyć prawa sygnalisty lub wyrządza lub może wyrządzić nieuzasadnioną szkodę sygnaliście, w tym wszczynanie postępowań przeciwko sygnaliście. W pojęciu działań odwetowych mieści się także wszczynanie tzw. uciążliwych postępowań wobec zgłaszających lub ujawniających informacje o naruszeniach prawa. Podejmowanie działań odwetowych będzie w ustawie zagrożone sankcjami. Zakazem są objęte także próby lub groźby zastosowania takich działań.
Do otwartego katalogu form działań odwetowych przepis zalicza między innymi:
Reasumując, zakaz działań odwetowych wobec sygnalistów nie ma charakteru absolutnego. Jest natomiast wynikiem ochrony przyznanej:
sygnaliście.
Jak widzicie przyznanie ochrony sygnaliście i kwestia działań odwetowych wobec niego, wymaga precyzji:
Nie można też oczywiście zapominać o bezwzględnym obowiązku rzetelności postępowań wyjaśniających jakie będą zainicjowane zgłoszeniem przez sygnalistę. Dokładne rozdzielenie postępowania wyjaśniającego od działań określonych w ustawie jako odwetowe, także może nastręczać pewne problemy.
Tak więc, bardzo ważnym czynnikiem będzie odpowiedni dobór osób podmiotów, które swoją bezstronnością, wiedzą, umiejętnością przeprowadzania postępowań wyjaśniających, gwarantować będą, że postępowanie wyjaśniające, będzie zmierzać bezpośrednio do wyjaśnienia problemu, a nie w sposób nawet niezamierzony, przekształcać się formę odwetu wobec sygnalisty.
Jeśli chcesz wprowadzić dobre procedury sygnalizacyjne takie które, przyniosą twojemu przedsiębiorstwu korzyści, wynikające z eliminacji nieprawidłowości, zwiększenia zaufania pracowników do kadry menedżerskiej, zwiększenia efektywności pracy i procesów zachodzących w twoim biznesie, to jako kancelaria specjalizująca się w obsłudze prawnej firm, szczególnie firm działających w przemyśle, spółek produkcyjnych, w tym także międzynarodowych, możemy Ci zaoferować usługi na najwyższym poziomie.
Posiadamy nie tylko wiedzę i doświadczenie prawne, ale także certyfikaty audytorów wewnętrznych norm ISO, które pozwalają nam umiejętnie i precyzyjnie prowadzić postępowania wyjaśniające w ramach procedury sygnalizacyjnej.
Jeśli potrzebujesz takiej procedury, albo całego wdrożenia systemu ochrony sygnalistów, to nasza kancelaria będzie bezpiecznym i efektywnym wyborem.
Możesz się z nami skontaktować tutaj.
Zapraszam do kontaktu.
Monika Jurkiewicz radca prawny
Bibliografia
Jagura B., Makowicz B. (red.), Systemy zarządzania zgodnością w praktyce, Warszawa 2020
Tokarczyk D., Whistleblowing i wewnętrzne postępowania wyjaśniające, Warszawa 2020
Monika stosuje w pracy zasady lean managemantu i zarządzania projektami, ponieważ wie, że w dobie turbulentnego i mniej przewidywalnego otoczenia każda organizacja poszukuje rozwiązań zwiększających efektywność oraz ograniczających marnotrawstwo, aby osiągnąć przewagę konkurencyjną. Pisze Doktorat na Uczelni Łazarskiego, ale też została certyfikowanym Audytorem ISO Normy 9001:2015.
(+48) 56-622-09-77
biuro@kancelaria-jurkiewicz.pl
ul. Warszawska 4/5 87-100 Toruń
Jeśli chcecie być na bieżąco z najnowszymi artykułami na naszym blogu, serdecznie zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter LOVE LABOUR LVOE.
Oferujemy tylko wartościowe treści – bez spamu.
Prowadź swoją firmę, my zajmiemy się resztą. Zbudujmy razem Twój biznes.