Menu
Zacznijmy od takiego to orzeczenia Sądu Najwyższego:
I PSK 231/21, – Postanowienie Sądu Najwyższego, postanowienie z dnia 17 lutego 2022 r. LEX nr 3402649
„Pracownicy zarządzający (kierownicy) zachowują prawo do wynagrodzenia i dodatku, jeśli wykażą, że poza normalnymi godzinami pracowali permanentnie. Oznacza to, że jego doraźna praca ponadwymiarowa, niewyrównana czasem wolnym, jest w istocie bezpłatna.”
Czy to jest jakaś rewolucja? – Nie.
Czy to coś zmienia w dotychczasowym sposobie interpretowania przepisów o pracy nadliczbowej kierowników? – Nie.
To, dlaczego się tym zajmujemy?
Bo ten przepis, jest chyba najczęściej ignorowanym przepisem o czasie pracy! Ignorowanym, a może źle rozumianym? Dobrze więc spróbujmy to rozgryźć od podstaw!
Przepis art. 151 4 § 1 k.p., zgodnie z którym pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem § 2. Kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w art. 151 1 § 1 k.p., jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy (art. 151 4 § 2 k.p.).
Tyle przepisy…i od razu zwracam uwagę!
Kierownik wyodrębnionej komórki organizacyjnej to nie jest to samo pojęcie, co pracownik zarządzający zakładem pracy. Proszę pamiętajcie o tym.
Przepis art. 151 4 § 1 k.p., odnosi się do pracownika zajmującej stanowisko kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej.
Piśmiennictwo i judykatura (to Ci najmądrzejsi prawnicy) zwraca uwagę na 2 elementy wyróżniające tę grupę pracowników. Pierwszy odnosi się do uprawnień kierowniczych takich osób. Nie ma tu znaczenia źródło tych uprawnień (postanowienie umowy, zakres obowiązków, a nawet faktyczne wykonywanie pracy), ani też nazwa stanowiska, lecz to czy dana osoba faktycznie realizuje zadania kierownicze, w szczególności organizuje lub nadzoruje pracę innych pracowników, udziela im zwolnień do pracy lub wpływa na zatrudnianie nowych pracowników. Drugi element stanowi organizacyjnie wyodrębniona komórka, którą ta osoba kieruje. Również nie ma znaczenia nazwa takiej komórki, a nawet jej wielkość, czy też ujęcie jej w schemacie organizacyjnym zakładu. Istotny pozostaje jej faktyczne wyodrębnienie, polegające na ustaleniu zadań danej jednostki, odrębnych od zadań innych komórek.
Kierownicy wyodrębnionej komórki organizacyjnej nie nabędą, co do zasady, prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli świadczą taką pracę „w razie konieczności”, co ma szerszy zakres znaczeniowy niż przesłanki pracy nadliczbowej. Mogą oni zatem wykonywać pracę w wymiarze przekraczającym czas wynikający z harmonogramu, jeśli uznają to za konieczne, zwłaszcza, że to właśnie oni często samodzielnie decydują o organizacji czasu pracy i w największym stopniu posiadają wiedzę o potrzebach pracodawcy (por. Kodeks…, pod red. K. Barana, teza 3 do art. 151 4).
ALE UWAGA!
Jednak nie można tej grupy pracowników pozbawić prawa do wynagrodzenia wówczas, gdy wskutek niezależnej od nich, wadliwej organizacji pracy, są zmuszeni do systematycznego przekraczania normalnego czasu pracy. Pozostają oni bowiem objęci normami czasu pracy, a tym samym – ich obowiązki winny zostać określony w taki sposób, aby mogli je wykonać w ramach tych właśnie norm.
Tego przepisu nie można więc traktować jako upoważnienia pracodawców do wprowadzania rozwiązań organizacyjnych, które w założeniu rodzą konieczność stałego wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Praca taka nie może tym samym mieć charakteru stałego. W takim bowiem wypadku – jako błędnie zorganizowana przez pracodawcę – przerzucałaby ryzyko ekonomiczne na pracownika, co uznać trzeba za sytuację niedopuszczalną (zob. A. Sobczyk, Kodeks pracy. Komentarz, Legalis 2017, teza III.1. do art. 151 ( 4) ; Kodeks…, pod red. K. Barana, teza 5.3 do art. 151 ( 4) ; Ł. Pisarczyk [w:] Kodeks…, teza 4 do art. 151 ( 4) ; T. Duraj, Pojęcie…, s. 343; R. Sadlik, Pracownicy zarządzający zakładem pracy a czas pracy, MoPR 2015/10, s. 528; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2013 r., II PK 70/13, Legalis nr 819283.
Praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna wyjątkowo – bo……„w razie konieczności” (por. także postanowienie SN z 28 października 2008 r., I PK 119/2008, LexPolonica nr 2132946).
Pracownicy na stanowiskach kierowniczych wymienieni w § 1 objęci są jednak także „normalnymi godzinami pracy”, co oznacza, że obowiązują ich normy i rozkłady czasu pracy ustalone dla pracowników całego zakładu pracy lub jego części. System organizacji pracy oraz zakres i wymiar zadań tych pracowników powinien być tak ustalony, aby mogli oni wykonywać swoją pracę w podstawowym czasie pracy lub w ramach innego systemu czasu pracy, jeżeli zostali nim objęci.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 5 lutego 1976 r. (I PRN 65/75, OSNCP 1976, nr 10, poz. 223 z glosą A. Mirończuka, OSPiKA 1976, nr 12, poz. 229) art. 135 (obecnie art. 1514) nie upoważnia pracodawców do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym swoim założeniu stwarzają konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących kierownicze stanowiska.
Powodowane względami organizacyjnymi, stałe wykonywanie pracy ponad normy czasu pracy przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze nie pozbawia go prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (por. wyrok SN z 14 grudnia 2004 r., II PK 106/2004, LexisNexis nr 382580, OSNP 2005, nr 15, poz. 221). Stanowisko to znalazło potwierdzenie w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z 5 marca 2014 r. (II PK 135/2013, LexPolonica nr 8350709) Sąd Najwyższy stwierdził, że osoba zajmująca kierownicze stanowisko ma prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w sytuacji, gdy pracę tę wykonuje stale i z powodu złego zorganizowania czasu pracy przez pracodawcę (por. też wyrok SN z 24 czerwca 2013 r., II PK 350/2012, LexPolonica nr 7293231).
Czyli kierownik nie pracuje zawsze bez konieczności rekompensaty za pracę w godzinach nadliczbowych, bo:
Za pracę nadliczbową kierownicy pracują, „bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku”, czyli rekompensata w postaci czasu wolnego im przysługuje,
A jeśli ich praca nadliczbowa występuje stale i jest wynikiem złej organizacji pracy kierownika (ale takiej wymuszonej przez pracodawcę, a nie tzw. wadliwej samoorganizacji), to mają prawo także do wynagrodzenia i dodatku.
Wasze jak zawsze #lovelaborlaw
Jeśli macie pytania to piszcie tu: m.jurkiewicz@kancelaria-jurkiewicz.pl
Autor: Monika Jurkiewicz, radca prawny.
Monika stosuje w pracy zasady lean managemantu i zarządzania projektami, ponieważ wie, że w dobie turbulentnego i mniej przewidywalnego otoczenia każda organizacja poszukuje rozwiązań zwiększających efektywność oraz ograniczających marnotrawstwo, aby osiągnąć przewagę konkurencyjną. Pisze Doktorat na Uczelni Łazarskiego, ale też została certyfikowanym Audytorem ISO Normy 9001:2015.
(+48) 56-622-09-77
biuro@kancelaria-jurkiewicz.pl
ul. Warszawska 4/5 87-100 Toruń
Jeśli chcecie być na bieżąco z najnowszymi artykułami na naszym blogu, serdecznie zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter LOVE LABOUR LVOE.
Oferujemy tylko wartościowe treści – bez spamu.
Prowadź swoją firmę, my zajmiemy się resztą. Zbudujmy razem Twój biznes.