Dokumentowanie okresów pracy w szczególnych warunkach lub w/o szczególnym charakterze

Okresy pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze oraz o szczególnym charakterze mają wpływ na ustalenie prawa do emerytury wcześniej przyznanej niż w wieku emerytalnym.

Dlatego wniosek w tej sprawie musi zawierać niezbędne dokumenty, na podstawie których ZUS będzie mógł ustalić prawo do świadczenia.

Środkiem dowodowym potwierdzającym okresy pracy w szczególnych warunkach/w szczególnym charakterze jest:

1. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, określone w § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze,
2. świadectwo pracy wystawione wg wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania.

Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach/w szczególnym charakterze powinno zawierać:

1. nazwę stanowiska pracy, na jakim był zatrudniony pracownik (nazwa w świadectwie pracy powinna odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego),
2. rodzaj prac ściśle wg wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze,
3. okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Jeżeli przedsiębiorstwo powstało w wyniku przekształcenia bądź restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego pracodawca powinien dodatkowo podać stanowisko pracy wymienione odpowiednio w wykazie, dziale, pozycji i punkcie resortowych aktów prawnych.

Natomiast ustawa o emeryturach pomostowych ustanawia system bieżącego ewidencjonowania okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Elementami tego systemu są:

1. wykazy stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze prowadzone przez płatników składek,
2. ewidencje pracowników wykonujących takie prace, za których przewidziany jest obowiązek opłacania składek na FEP,
3. zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze omówione w komentarzu do art. 39 ustawy o e.p.),
4. comiesięczne deklaracje rozliczeniowe przekazywane do ZUS zawierające informację o liczbie stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
5. centralny rejestr stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, prowadzony przez ZUS oraz
6. centralny rejestr pracowników wykonujących takie prace, za których jest obowiązek opłacania składek na FEP, prowadzony przez ZUS.

Artykuł 41 ustawy o emeryturach pomostowych wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2010 r. Oznacza to, że do tego dnia płatnicy składek zatrudniający pracowników na stanowiskach, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, powinni byli prowadzić wykazy takich stanowisk pracy oraz ewidencje pracowników je wykonujących.

Ustawa o emeryturach pomostowych czyni płatnika składek (pracodawcę) odpowiedzialnym za ustanowienie wykazu prac stanowisk pracy oraz ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Pracodawca nie ma przy tym obowiązku współdziałania ani z przedstawicielami pracowników (zakładową organizacja związkową) czy służbą BHP, ani z organami Państwowej Inspekcji Pracy. Aby zapewnić prawidłowość sporządzanych wykazów i ewidencji, w art. 41 ust. 5 i 6 ustawy zobowiązano płatników składek do poinformowania pracowników o dokonaniu wpisu do ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przyznając pracownikom prawo skierowania skargi do Państwowej Inspekcji Pracy.

Ponadto płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionej w załączniku nr 1 lub nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, przypadających przed 1.01.2009 r.

W zaświadczeniu płatnik podaje:

1. fakt wykonywania pracy wymienionej w określonym punkcie załącznika nr 1 lub nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych,
2. okres wykonywania tej pracy,
3. czy praca była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy.

Przy wystawianiu zaświadczenia o pracy w szczególnych warunkach lub w/o szczególnym charakterze nie należy wykazywać okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz pozostałe okresy, które nie podlegają zaliczeniu przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w/o szczególnym charakterze.

Płatnik składek przekazuje do ZUS do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje ZUS ZSWA do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku.

W związku ze zmianą od 1.01.2019 r. przepisów w zakresie możliwości skrócenia okresu przechowywania akta osobowych, pracodawca, który zdecyduje się na skrócenie okresu przechowywania akta pracowniczych z 50 lat do 10 lat i złoży raporty informacyjne ZUS RIA za wszystkich ubezpieczonych zatrudnionych w latach 1999–2018 jest zobowiązany przekazać pracownikom, którzy przed 2009 r. wykonywali u niego pracę w szczególnych warunkach lub w/o szczególnym charakterze, dokumentację potwierdzającą wykonywanie takiej pracy.

Jeśli macie pytania piszcie tu: biuro@kancelaria-jurkiewicz.pl

Monika Jurkiewicz

Radca prawny